پرونده ایران هیچ شباهتی به جنگ اوکراین ندارد | عده‌ای در داخل به هر حال دنبال بهانه برای مذاکره نکردن با آمریکا هستند

رویدادد ۲۴| گروه سیاسی: مشاجره دونالد ترامپ و ولادمیر زلنسکی که روز گذشته در جریان سفر رئیس‌جمهور اوکراین به ایالات متحده و دیدار با همتای امریکایی‌اش در کاخ سفید درگرفت، باتوجه به آن‌که بخشی از این مشاجره لفظی مقابل چشمان خبرنگاران انجام گرفت و دوربین‌های رسانه‌های بین‌المللی آن را به سراسر جهان مخابره کردند، واکنش شماری از تحلیلگران ایرانی را نیز برانگیخته است.

آنچه، اما در این میان بیشتر جلب‌نظر کرد، تحلیل‌های طیفی از چهره‌های سیاسی مخالف هرگونه تعامل با جامعه جهانی بود که سعی داشتند با مقایسه پرونده هسته‌ای ایران و جنگ اوکراین و با استناد به این گزاره که ترامپ سیاستمداری غیرقابل‌اعتماد است، هرگونه تلاش برای دستیابی به تفاهم میان تهران و واشنگتن را تلاشی ناکام و محکوم به شکست تفسیر کنند.

با این همه، اما صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل معتقد است «وضعیت اوکراین هیچ شباهتی به وضعیت ایران ندارد. درواقع باتوجه به تفاوت‌های بسیاری که این دو کشور با یکدیگر دارند، مقایسه مشکلاتشان با یکدیگر معقول و منطقی نیست.» او در توضیح تفاوت‌های اساسی وضعیت ایران و اوکراین گفت: «اوکراین مورد تجاوز روسیه قرار گرفته و حکومت ایالات متحده تا حدود ۵۰ روز پیش تمام‌قد از آقای زلنسکی و مردم اوکراین دفاع می‌کرد و هنوز هم کشور‌های اروپایی حامی و مدافع این کشور هستند. همچنین بسیاری از جریان‌های سیاسی و سیاستمداران آمریکایی، حتی شماری از سیاستمداران وابسته به حزب جمهوری‌خواه و همسو با سیاست‌های دولت ترامپ، در این فقره نگاهی متفاوت دارند و از اوکراین دفاع می‌کنند.»

 سنگ‌اندازی دلواپسان در روابط تهران-واشنگتن

این تحلیلگر سیاست خارجی و روابط بین‌الملل با تاکید بر این‌که هیچ وجه تشابهی میان پرونده ایران و اوکراین ندارد، در توضیح علت مقایسه این دو پرونده ازسوی شماری از ناظران و تحلیلگران ایرانی گفت: «کسانی که اقدام به این مقایسه می‌کنند، درواقع همان کسانی هستند که مخالف هرگونه مذاکره با ایالات متحده هستند.
 کسانی که سعی دارند با بهره‌برداری از تحولات و رویداد‌هایی همچون مشاجره اخیر روسای جمهور امریکا و اوکراین و رفتار نامتعارفی که از دونالد ترامپ سر زد، این را القا کنند که رئیس‌جمهور امریکا، قابل‌اعتماد نیست و همان رفتاری را با ما خواهد کرد که در جریان مشاجره اخیر با زلنسکی انجام داد؛ بنابراین ما نباید به هیچ عنوان وارد تعامل و مذاکره با ترامپ شویم.»

او در عین حال خاطرنشان کرد: «اغلب کسانی که از این زاویه به موضوع نگاه می‌کنند، همان کسانی هستند که در تمام این سال‌ها نیز از هر فرصتی برای سنگ‌اندازی در مسیر تعامل با جامعه جهانی و به‌ویژه ایالات متحده استفاده کرده‌اند؛ همان کسانی که ما آنان را به‌عنوان «دلواپسان»، «پایداری‌ها» یا همان «اصولگرایان تندرو و افراطی» می‌شناسیم که وقتی آقای ظریف در سال‌های آغازین دولت نخست آقای روحانی، مذاکرات هسته‌ای را وارد سطحی تازه کرد و با آقای جان کری، وزیر خارجه وقت ایالات متحده دیدار و گفت‌و‌گو کرد، در محل سفارت سابق ایالات متحده در تهران گرد هم آمدند و به‌عنوان افرادی که «دلواپسِ» هرگونه مذاکره با امریکا هستند، با تمام توان برای توقف آن دور از گفت‌و‌گو‌ها تلاش کردند.» 

زیباکلام با اشاره پیشینه این دست رفتار‌های تندرو‌ها گفت: «باید دقت کنیم که این نوع واکنش‌ها به هیچ عنوان مختص بحث پرونده هسته‌ای و برجام یا آن‌چه در این یکی، دو گذشته شاهدیم، نیست؛ بلکه این افراد در دهه‌های پیشین نیز هرگاه زمزمه‌هایی درخصوص تفاهم و گفت‌و‌گو با امریکا به میان می‌آمد، دست به جار و جنجال می‌زدند. درواقع در ادوار پیشین ناگهان به یاد دکتر مصدق می‌افتادند و می‌گفتند آمریکایی‌ها به مصدق خیانت کرده و از پشت به او خنجر زدند و در سال‌های بعد هم با استناد به مواردی دیگر سعی می‌کردند در مسیر تفاهم و تعامل ایران و امریکا مانع ایجاد کنند.»
این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه در توضیح علت این نوع مواجهه تندرو‌ها با مسئله امریکا گفت: «واقعیت این است که این جریان تندرو‌ها به مسائل سیاست خارجی با نگاه ایدئولوژیک می‌نگرند و توجهی به رویکرد مبتنی‌بر منافع ملی ندارند.

درواقع اگر برفرض آقای ترامپ رفتاری یکسر متفاوت با آقای زلنسکی داشت و فرش قرمزی پیش‌پای او پهن می‌کرد و دست او را با صمیمیت می‌فشرد، آیا تندرو‌های داخلی می‌گفتند که خب، اکنون می‌توان به ترامپ اعتماد کرد و حال که او این‌چنین به زلنسکی روی خوش نشان داده، ما نیز باید به‌سمت مذاکره با امریکا حرکت کنیم؟! اصلاً و ابداً این‌طور نمی‌شد؛ بلکه در آن صورت تندرو‌ها به‌سراغ تفاوت‌های پرونده ایران و اوکراین می‌رفتند و این‌طور نتیجه‌گیری می‌کردند که به هیچ عنوان نباید به‌سمت مذاکره و مصالحه با آمریکا گام برداریم.» او یادآور شد: «واقعیت این است که این جریان تندرو از ۲۲ بهمن‌ماه ۵۷ به این‌سو، صرف‌نظر از این‌که چه کسی رئیس‌جمهور امریکاست و چه رفتاری در قبال ایران داشته و دارد، همواره مخالف هرگونه تعامل با امریکا بوده و هم‌اکنون نیز با این مهم مخالفت می‌کنند.»

 در تقبیح رفتار «شرم‌آور» ترامپ

زیباکلام همچنین در تحلیل رفتار رئیس‌جمهور امریکا با همتای اوکراینی خود در نشستی که در کاخ سفید برگزار شد، گفت: «رفتار ترامپ را باید در یک کلام رفتاری «شرم‌آور» توصیف کرد. دراقع رفتار ترامپ یادآور رفتار هیتلر و موسولینی بود، یادآور رفتار مائو تسه‌تونگ، صدام حسین، معمر قذافی و رضاشاه و هر دیکتاتور دیگری در طول تاریخ بود که همواره بر این مسئله پافشاری دارند که حرف، حرف خودشان است. 
دیکتاتور‌هایی که به هیچ عنوان حاضر نیستند هیچ انتقادی را بپذیرند و هرکسی که مخالفشان باشد، از آن با عنوان «دشمن» نام می‌برند.»

او همچنین با تاکید بر پیچیدگی‌های تحلیل این واقعیت که فردی با این خصوصیات رفتاری و با منشی دیکتاتورمآب در کشوری که مهد دموکراسی است، به ریاست‌جمهوری می‌رسد، گفت: «فراموش نکنیم که هیتلر هم با رای اکثریت مردم آلمان به قدرت رسید و صدراعظم آلمان شد.» او درعین حال گفت: «مسئله مهم این است که متاسفانه کسانی که داخل کشور ما، چشم دیدن دموکراسی و لیبرالیسم را ندارند، سعی می‌کنند با اتکا و بهره‌برداری از این نمونه نامتجانس، کلیت باور و گفتمان دموکراسی و لیبرالیسم را زیرسوال ببرند.»

او در عین حال گفت: «واقع مطلب این است که به‌رغم تمامی گرفتاری‌های ناشی از ریاست‌جمهوری ترامپ، کماکان ۲ مسئله به قوت خود باقی است؛ یکی استقلال دستگاه قضایی ایالات متحده که نمود آن را در مخالفت‌های گاه و بی‌گاه قضات این کشور با برخی تصمیمات عجیب و غریب ترامپ می‌بینیم و دیگری، آزادی بیان و آزادی مطبوعات است که درنتیجه آن، شاهدیم نویسندگان، روزنامه‌نگاران، فرهیختگان و روشنفکران می‌توانند به راحتی و بدون هراس از این رفتار آقای ترامپ انتقاد کنند. کما این‌که هم‌اکنون حتی رسانه‌های دست‌راستی نیز به آقای ترامپ انتقاد می‌کنند و می‌گویند این رفتار، رفتار نادرستی بوده است.»

زیباکلام در عین حال گفت: «شاید تنها کسی که هم‌اکنون از این رفتار ترامپ خرسند است، ولادمیر پوتین است که می‌توانیم لبخند را بر لبانش ببینیم، اما درعین حال باید توجه داشته باشیم که کار اوکراین تمام نشده و کماکان جریان‌های آزادی‌خواه و دموکراسی‌خواه در غرب از اوکراین دفاع خواهند کرد و این پایان کار اوکراین و زلنسکی نخواهد بود.»

 سرنوشت ایران درپی مشاجره ترامپ و زلنسکی

زیباکلام در عین حال در پاسخ به این پرسش که باتوجه به شرایط حاکم بر فضای سیاسی-رسانه‌ای ایران درپی انتشار این تحلیل‌ها درخصوص مشاجره ترامپ و زلنسکی، باید منتظر چه سرنوشتی در روابط تهران و واشنگتن باشیم، گفت: «مهمترین سوالی که در این رابطه باید از خودمان بپرسیم، این است که آیا آقای زلنسکی متکی به حمایت مردمش هست یا نه و نیز این‌که اگر آقای عراقچی یا آقای ظریف پای میز مذاکره برود، آیا مردم ایران نیز همان‌طور که مردم اوکراین از زلنسکی حمایت می‌کنند، از این دیپلمات‌های ایرانی حمایت خواهند کرد یا نه!

 او با ابراز تاسف نسبت‌به این‌که برخی جریان‌ها و افراد تمایلی به دیدن این واقعیت‌ها ندارند، گفت: «این افراد این سوال ساده را از خودشان نمی‌پرسند که واکنش مردم اوکراین در قبال این رفتار ترامپ با زلنسکی چه بود؟! آیا مردم اوکراین زلنسکی را محکوم کردند یا علیه ترامپ موضع گرفتند. به هر حال حمایت مردمی آقای زلنسکی با حمایتی که احیاناً از آقایان ظریف یا عراقچی می‌شود، تفاوت بسیاری دارد.»